Czym jest agat?
Agat to odmiana chalcedonu, charakteryzująca się przezroczystością do przeświecającej. To wielobarwny kamień, którego urok tkwi w jego warstwowej lub koncentrycznej budowie. Fascynującą cechą agatów jest ich warstwowanie. Gdy przetniesz agat, ujawniają się jego kolorowe warstwy, układające się w różnorodne wzory. Agaty najczęściej znajdziemy wśród wylewnych skał magmowych, takich jak bazalty, melafiry, andezyty i porfiry, oraz rzadziej w skałach osadowych. Mogą tworzyć migdały, buły, geody oraz formy żyłowe.
Istnieje wiele odmian agatów, każda z nich wyróżnia się unikalnym wzorem i charakterystyką. Są to m.in. agaty dendrytowe, mszyste, koronkowe, ruinowe, forteczne, krajobrazowe, brekcjowate, ockowe, orbikularne, gwiaździste, poligonalne i żyłowe. Oprócz agatów o genezie wulkanicznej i występujących w wulkanitach, znamy agaty które powstały w wyniku innych procesów w zupełnie innych skałach. Do takich należą agaty żyłowe czy szczelinowe, które powstały w pęknięciach skał, w wyniku aktywności roztworów hydrotermalnych. Tego typu formy bywają nazywane w literaturze pseudoagatami.
Agaty znajdziemy na wszystkich kontynentach ( tak- na Antarktydzie również). Występują głównie w skałach wulkanicznych lub subwulkanicznych zarówno bogatych w krzemionkę (ryolity, ryodacyty) oraz ubogich (andezyty i bazalty).
Właściwości agatów
Agaty są zbudowane z różnych form SiO2, dominującą postacią jest chalcedon (mikrokrystaliczna forma krzemionki) z dodatkiem kwarcu. Zdarza się także obecność moganitu i opalu. Zawartość wody w agatach mieści się w granicach 0,5 – 3%. Zdecydowanie najbardziej charakterystyczną cechą agatów są ich wstęgi, często różnokolorowe. Podczas badań mikroskopowych warstw budujących agaty okazało się, że widzialne makroskopowo liniowania są zdecydowanie bardziej złożone niż może się wydawać. Na 1 mm agatu może przypadać nawet do 1000 mikro-warstewek.
Agat może przybierać wiele barw: od szarości, poprzez odcienie białe, szaroniebieskie, brązowe, aż po czarne, żółte, pomarańczowe, niebieskie, czerwone i zielone. Te różnorodne kolory powstają dzięki obecności drobnych wrostków innych minerałów, takich jak hematyt, chloryt, goethyt czy seladonit, czyli ich barwa jest wynikiem obecności domieszek związków żelaza, manganu czy chlorytów. Agaty są zwykle półprzeźroczyste lub przeświecające. Prezentują muszlowy przełam po mechanicznym uszkodzeniu. Jak każda skała, posiadają swoją twardość, która wynosi ok 6,5 w skali Mohsa.
Geneza agatów budzi kontrowersje uczonych od ponad półtora wieku i do dziś nie wszystko jest jasne… Nadal nie udało się stworzyć agatu w warunkach laboratoryjnych.
Genetycznie agat można podzielić je na dwie grupy:
- Agaty syngenetyczne – utworzone równocześnie z tworzącą się skałą „macierzystą”.
- Agaty epigenetyczne – niezwiązane z genezą skały, w której powstały.
Jak wspominałem wcześniej,agaty związane są najczęściej ze skałami wulkanicznymi lub subwulkanicznymi. Jest bardzo prawdopodobne, że w wielu przypadkach agaty w skałach wulkanicznych zaczęły powstawać jeszcze w czasie aktywności wulkanicznej. Bywało również tak (istnieją dowody), że agaty w skale wulkanicznej powstały po tym gdy ta zajęła swoje miejsce i zastygła.
Z agatami przez wieki
Najstarsze skały w których odnaleziono agaty (3,5-2,7 mld lat) to skały formacji Pilbara – Australia. Do najmłodszych utworów agatonośnych zaliczamy bazalty kenozoiczne ( ok 38 mln lat) z Meksyku.
Nazwa „agat” wywodzi się od rzeki Achates we Włoszech. Kamień ten był wydobywany już w starożytności. Słowo „agatos” w języku greckim oznacza „dobry”. Agaty są jednymi z najwcześniej poznanych kamieni ozdobnych. W Arabii Saudyjskiej były pozyskiwane już 3000 lat p.n.e. W Europie, centrum wydobycia i obróbki agatów jest Idar-Oberstein w Niemczech, z historią sięgającą 1548 roku.
Agaty działają na wyobraźnię ludzi od ok 4500 lat! Za pierwszą kolekcjonerkę agatów uznaje się sumeryjską królową Szubad (ok 2500 r p.n.e.). Starożytni Egipcjanie również doceniali piękno agatów, znaleziono je chociażby w grobowcu faraona Tutanchamona (panował w latach 1333-1323 p.n.e.). Co ciekawe, niektóre z nich nosiły ślady obróbki termicznej, która powodowała zmianę intensywności barw tych kamieni. Starożytni Grecy także znali agaty, które pojawiają się w licznych pismach. Jedna z teorii tłumaczących pochodzenie nazwy „agat”, łączy ją z greckim „agates” – dobry, bo miał być to kamień dosłownie dobry na wszystko!
Agaty znajdziesz w Polsce!
Agat jest cenionym kamieniem ozdobnym, wykorzystywanym od starożytności do produkcji galanterii, amuletów, pieczęci, statuetek, kamei i przedmiotów użytkowych, jak naczynia czy szkatułki. Jego atrakcyjność wynika z unikalnych wzorów i barw. Największe złoża agatów znajdują się w Brazylii i Urugwaju. Wartościowe okazy pochodzą także z Chin, Indii, Australii, Mongolii, Rosji, USA, Meksyku, Botswany, Czech i Niemiec. W Polsce agaty występują głównie na Dolnym Śląsku, w Krainie Wygasłych Wulkanów. Jeżeli chcesz kupić najpiękniejsze regionalne okazy agatów, sprawdź co składa się na cenę agatu, ile kosztuje i gdzie najlepiej je kupić. Zobacz też, jak najlepiej zacząć szukać agatów.
Obróbka agatów
Piękno agatów ukryte jest w środku… Żeby je odkryć kamienie należy poddać obróbce. Podstawową i najczęściej spotykaną opcją jest przecinanie agatów na dwie lub więcej części (plastrów) diamentową tarczą. Następnie kilkuetapowe szlifowanie i polerowanie interesujących powierzchni. Taki proces wydobywa to co w agacie jest najpiękniejsze! Warstwy i barwy, które tworzą wnętrze agatu są doskonale widoczne oraz nabierają głębi. Czasami zdarza się także, że wnętrze agatu wypełnione jest także kryształami na przykład kwarcu lub innych krystalicznych minerałów. To jest dopiero znalezisko warte pokazania!
Jak każda ze skał mają swoją twardość. Sprawdź czym jest twardość skał i jak się ją bada. Przecinanie, szlifowanie oraz polerowanie wymaga maszyn, które poradzą sobie z takimi znaleziskami. Tak się składa, że większość warsztatów geologicznych kończymy właśnie obróbką naszych znalezisk. Każdy może wybrany i przecięty kamień własnoręcznie wyszlifować a później wypolerować.
Z agatów można tworzyć również bardziej fantazyjne formy, szlifować je w kaboszony czy paciorki. To materiał z którego również tworzono kamee.
Agaty to nie tylko piękne kamienie ozdobne, ale też fascynujące obiekty badań dla geologów i miłośników nauk o Ziemi. Ich różnorodność, historia i unikalne wzory, sprawiają, że są one wyjątkowym tematem do odkrywania zarówno dla początkujących, jak i zaawansowanych entuzjastów geologii. Właśnie dla pasjonatów i entuzjastów poszukiwania tych wspaniałych kamieni organizuję rodzinne warsztaty geologiczne oraz warsztaty dla grup dorosłych. Jeżeli organizujesz wycieczkę szkolną, to także znajdziesz warsztaty dla klas jako fajną formę wycieczki edukacyjnej.
W Sklepie Geologa znajdziesz także zestaw dydaktyczny, który pozwoli lepiej poznać skały i minerały bez wychodzenia z domu! Świetnie nadaje się także na prezent.
