występowanie agatów
Agaty znajdziemy na wszystkich kontynentach ( tak- na Antarktydzie również). Występują głównie w skałach wulkanicznych lub subwulkanicznych zarówno bogatych w krzemionkę (ryolity, ryodacyty) oraz ubogich (andezyty i bazalty).
Oprócz agatów o genezie wulkanicznej i występujących w wulkanitach, znamy agaty które powstały w wyniku innych procesów w zupełnie innych skałach. Do takich należą agaty żyłowe czy szczelinowe, które powstały w pęknięciach skał, w wyniku aktywności roztworów hydrotermalnych. Tego typu formy bywają nazywane w literaturze pseudoagatami.
wiek agatów
Najstarsze skały w których odnaleziono agaty (3,5-2,7 mld lat) to skały formacji Pilbara – Australia. Do najmłodszych utworów agatonośnych zaliczamy bazalty kenozoiczne ( ok 38 mln lat) z Meksyku.
właściwości agatów
Agaty są zbudowane z różnych form SiO2, dominującą postacią jest chalcedon (mikrokrystaliczna forma krzemionki) z dodatkiem kwarcu. Zdarza się także obecność moganitu i opalu. Zawartość wody w agatach mieści się w granicach 0,5 – 3%.
Zdecydowanie najbardziej charakterystyczną cechą agatów są ich wstęgi, często różnokolorowe. Podczas badań mikroskopowych warstw budujących agaty okazało się, że widzialne makroskopowo liniowania są zdecydowanie bardziej złożone niż może się wydawać. Na 1 mm agatu może przypadać nawet do 1000 mikro-warstewek.
Ich barwa jest wynikiem obecności domieszek związków żelaza, manganu czy chlorytów.
Agaty są zwykle półprzeźroczyste lub przeświecające. Prezentują muszlowy przełam po mechanicznym uszkodzeniu. Ich twardość to ok 6,5 w skali Mohsa.
Sprawdź też jak obrabia się agaty i co można z nich zrobić!
geneza agatów
Geneza agatów budzi kontrowersje uczonych od ponad półtora wieku i do dziś nie wszystko jest jasne… Nadal nie udało się stworzyć agatu w warunkach laboratoryjnych.
Genetycznie agat można podzielić je na dwie grupy:
- Agaty syngenetyczne – utworzone równocześnie z tworzącą się skałą „macierzystą”.
- Agaty epigenetyczne – niezwiązane z genezą skały, w której powstały.
Jak wspominałem wcześniej,agaty związane są najczęściej ze skałami wulkanicznymi lub subwulkanicznymi. Jest bardzo prawdopodobne, że w wielu przypadkach agaty w skałach wulkanicznych zaczęły powstawać jeszcze w czasie aktywności wulkanicznej. Bywało również tak (istnieją dowody), że agaty w skale wulkanicznej powstały po tym gdy ta zajęła swoje miejsce i zastygła.
rodzaje agatów
Istnieje bardzo wiele odmian agatów i każda ma swoją nazwę. W Publikacji Agaty z Płuczek Górnych (2009) – Bogdański, Praszkier, Siuda, znajdziecie dużo więcej informacji na ten temat.
Jeśli chciałbyś spróbować swoich sił w poszukiwaniu agatów zapraszam na warsztaty otwarte lub indywidualne!
Źródła z których korzystałem:
- Mineralogy, Geochemistry and Genesis of Agate—A Review (2020)- Götze, Möckel I Pan
- Agaty z Płuczek Górnych (2009) – Bogdański, Praszkier, Siuda
- Agaty i Krzemienie Geneza Piękna – Piękno Genezy (2015) – Manecki
- Ilustrowana Encyklopedia Skał i Minerałów (2010) – Żaba
- Definicja, nazwa i historia wykorzystania agatów (2009, Przegląd Geologiczny) – Rzymełka